Maisey Rika

Ngāti Awa, Tūhoe, Te Arawa, Te Whānau-ā-Apanui 

Pao Pao Pao 2011, Maisey Rika

“Mena ka whakairihia tātou ā tātou tamariki mokopuna ki te tihi ō rae i ngā wā katoa, māmā noa iho ngā whakatau ā whānau, ā hapū, ā iwi puta noa te motu, puta noa te ao whānui!”

He korokoro tūī, he ringa huti punga, he tangata ngākau māhaki, he kaiwaiata a Maisey Rika mō te ao waiata Māori. I whānau mai ia ki Pōneke, heoi i tupu ake ki Rotorua, Whakatāne me Ōmaio. Waihoki, i kuraina ia ki Te Kura Kaupapa Māori ā Rohe ō Ruatoki (Te Wharekura ō Ruatoki).

 

Mai i tōna nohinohitanga, i kī katoa tana ao ki ngā waiata me te ao Māori. Ko tōna whāea tērā a Honey Rika me ōna tuakana teina (The Rika sisters) i tū ki te waiata, ki te whakangahau, whakaratarata i te minenga, ā, ko Maisey rāua ko tāna tungāne a JJ i whakatā ki muri, mātakitaki ai, whakarongo ai. Hei taiohi, i uru a Maisey ki ngā mahi o tōna whāea hei ringa āwhina ki Whakatāne Manor Inn.


Nā te ngākau nui o tōna whāea ki te ao Māori, i tupu ake a Maisey ki roto i ngā kaupapa Māori, ki roto tonu i te reo Māori, tae atu ki ngā haerenga o Maisey rāua ko JJ ki Ōmaio ako ai ngā kōrero mō tō rāua iwi. Ahakoa kāore i a Honey te reo Māori, i ūpoko pakarū ia kia ākona e Maisey rāua ko JJ te reo.

 

I te tau 1997, i uru a Maisey ki te ao waiata Māori whānui i ā ia i Hato Hohepa (St Joseph’s Māori girls College). Ki reira, i uru ia ki te rōpu waiata (choir) o te kura, ā, i tū ia hei kaiwaiata matua. I puta i a rātou tētahi kohinga waiata i roto katoa i te reo Māori, ā, ko E Hine: An Anthology of Māori Love Songs (1998) nā Hato Hohepa tērā. Mutunga iho, i riro i a rātou ngā tāonga double-platinum me te Mana Reo best Māori language album. I kitea hoki a Maisey hei toki ki te waiata, ā, kāore e kore ka eke i te ao waiata. Whai muri mai i tēnei kohinga waiata, i puta anō ētahi kohinga waiata e Maisey rāua ko Honey, ko ngā ingoa ko 20 Favourite Māori Songs (1999) me Kotiro Māori = Māori Girl (2000).

 

I roto i ōna mahi ako ki Te Whare Wānanga o Waikato ako ana i te mātai hinengaro, te reo Māori me ngā mahi whakaako, i tūtaki atu ia ki tōna hoa pūmau a Bossy Hill. Mai i tēnei aroha, i te takiwā o te mutunga o te tohu o Maisey, i puta i a rāua he tamaiti. I rongo tonu a Maisey i te karanga o te ao waiata Māori, noreira i whai tonu ia i tērā ara, ā, ko Bossy hei kaiwhakahaere mōna.

 

Ahakoa tana puku mahi kia puta i ā ia ngā kohinga waiata ē rua i te tau ōrite, ā, ko Maisey (2009) me Tohu (2009) ēra, i huri tōtika ia ki te rere āwhio i te ao ki te waiata. Pekepeke haere ia ki Japan mō te Giant Rugby Ball, ki Taiwan i runga i te tono o te NZ Commerce and Industry Office me te MFAT’s delegation, ki ngā tāone nui o Ahitereiria, hokihoki mai ki ngā kaupapa maha ki konei ki Aotearoa. I ngā haerenga o Maisey ki Aotearoa, i tūtaki atu ia ki a Tama Waipara ki tētahi kaupapa whakanui i a Matariki ki reira waiata ai. I konei i whakatau a Tama Waipara me pekepeke haere rātou ko Maisey ko JJ i te motu waiata ai. I whakatau hoki a Tama ka noho ia hei tuakana mō Maisey.

 

I te tau 2010 , i tae atu a Maisey rātou ko JJ ko Tama Waipara ki Leiden ki Netherlands ki te taha o te nui o Toi Māori Aotearoa. Ko tō rātou take ki reira ko te tuku waka tauā i tapaina ko “Te Hono ki Aotearoa”, me tētahi waka tētēkura i tapaina ko “Tāhimana” ki te hunga ki korā hei whakanui, whakapakari hoki i te hononga ki waenga i Aotearoa me Netherlands.

 

I whai wāhi a Maisey ki te eke ki runga i te waka a ‘Te Hono ki Aotearoa’ me te rongo i te tāonga rā e rere ana i ngā awaawa ō Leiden. Nā ngā mahi kapo kiriata a Wiremu Grace ki te kaupapa nei, i tuku a Maisey i te tono ki tōna matua a Joe Harawira mō ētahi whakaahua o te waka hei whakanikoniko i tana kiriata mō te waiata ‘Sink or Swim’. Pārekareka katoa ki ā ia te hoki atu ki taua kiriata rā hei hokinga mahara, hei koanga ngākau. I waiata tahi ēnei tokotoru i te tānga o te kawa o ngā waka i Leiden.

 

Atu i te kaupapa ki Leiden, i kaha uru a Maisey ki ngā mahi o Toi Māori Aotearoa. I te tau 2011, i tū ia ki te waiata ki te kaupapa Toi Māori Art Market. I te tau 2016, i tau atu rātou ko ētahi o te whānau o Toi Māori ki Guam hei māngai mō Aotearoa, mō te iwi Māori hoki mo tērā o ngā kaupapa nui rā ō Festpac. I uru hoki ia ki ngā kaupapa maha ō te kōmiti rā a Pūatatangi – he rōpū kei raro i te marumaru o Toi Māori Aotearoa e aro ana ki te tautoko, whakanui me te poipoi i ngā kaiwaiata ki roto i te ao waiata Māori.

 

Maha hoki ngā wā i tū a Maisey ki te waiata ki te kaupapa Pao Pao Pao, he kaupapa e aro ana ki te whakaatu ki te marea ngā pūkenga, ngā pūmanawa o ngā kaiwaiata Māori, e aro hoki ana ki te tuitui hononga ki waenga i ngā kaiwaiata nei. Ahakoa nui te aroha ō Maisey ki te tū ki te waiata, ko te mahi rawe rawa atu ki ā ia ko te noho, ko te mahi tahi me ngā kaiwaiata, kaitito waiata o ngā tauhou, te hunga e ara mai ana.

 

Nā tēnei i kaha whai wāhi hoki a Maisey ki te kaupapa Pao Pao Pao Tuakana Teina. E aro ana tēnei kaupapa ki te whakakotahi i ngā rangatira me ngā tauhou o te ao waiata Māori, kia piki ngā pūkenga tito waiata, pūkenga reo waiata, pūkenga whakatairangi o ēnei tauhou. Ko ētahi o te hunga i uru ki tēnei kaupapa ko Dondon (Sherydon Ngāropo-Te Tai), Josie (Jose Clark), (Teeks, Te Karehana Gardienr-Toi) rātou ko Horomona Horo. Ka mutu, nā Maisey te tono i tuku ki ēnei tokowhā hei reo hāpai mō te kohinga waiata o Maisey, ā, ko Tira (2019) tērā. Koia rā te waiata ‘Taku Mana’ e pāohooho ana te hōhonutanga, te tūhonohonotanga o ēnei reo waiata me ēnei reo pūoro, he tauira rangatira o ngā hua o te mahi tahi o te teina me te tuakana. Nā Maisey te kī, “nā rātou anō te waiata i whakamana!”.

I te takiwā i tīmata ngā raruraru ki Ihumātao, i toro atu a Te Whenua Harawira (nānā te Foreshore me te Seabed hīkoi i arahī i te tau 2004) ki ngā kaiwaiata o te ao Māori. He wero, he īnoi hoki tāna kia tukuna he waiata, he kohinga waiata rānei hei tāonga kohikohi pūtea mā rātou te whānau e tū ana mō te whenua tapu rā ō Ihumātao. I rangona e Maisey te karanga o te whenua, i tangi, i hotu, i rere tika tonu ki te mahi, ao noa pō noa nā te poto o te wā. E ai ki ā ia, “Mē kī, nā te wairua anō tēnei kaupapa a Toitū Te Whenua Vol. 1 i kawe”. Nānā i whakakotahi i te tokomaha o ngā kaiwaiata nō te Moana Nui-a-Kiwa pēnei ki a Rob Ruha, Seth Haapu, Native Nations, Tama Waipara, Che Fu, Mara TK & Troy Kingi. Koia nei ētahi o te hunga i uru ki te kohinga waiata nei.

 

He wahine porotēhi a Maisey, ki roto, ki waho hoki i ōna waiata. He oranga nui, he akoranga nui, he hua nui kei roto mō tātou katoa, e rangi rawa ana tamariki. Heoi, tuatahi ake, me mātua mōhio rātou kōwai rātou, nōwhea rātou, ka ahu pēwhea rātou.

 

I roto i ngā mahi me ngā kaupapa maha o Maisey, i roto i ngā piki me ngā heke, i reira hoki tōna pou whakawhirinaki a Bossy. Ko tāna he whakapau kaha ki te tautoko, manaaki me te aroha i a Maisey me ā rāua tamariki, me te tuku i ōna pūkenga me ōna wheako hei rauemi hāpai i ngā mahi o Maisey. Kua kore pea a Maisey e eke ki te taumata kua kakea mei kore ake a Bossy.

 

He mātanga tēnei wahine ki te ao waiata Māori, heoi pai tonu ki a ia te toro atu ki ngā āhuatanga maha o te ao toi Māori, pēnei ki te tito kōrero rotarota, te tito kōrero pūrākau, te pānui pukapuka, te tuhituhi, te mahi kaitohu, te tū ki te atāmira mō ngā whakaari, te mahi peita, te kapa haka, ērā āhuatanga katoa. Mo ōna mahi waiata, kei te rere tonu ngā whakaaro, kei te ngahoro tonu mai ngā kupu me ngā rangi. Ko tōna he noho puku, he ruku ki ngā mahi, he whakatā anō hoki. Arā hoki tētahi rangatahi, he wahine autaia, e ako ana i te ao waiata Māori ki raro i a Maisey.

 

He tohunga ki te reo waiata me ana mita katoa, kua kaha whātoro atu ia i ana ringa atawhai ki te tokomaha, inā he kaupapa porotēhi, he kaupapa arahī i ngā rangatira o te ao waiata Māori o āpōpō rānei. Nui ō mahi tautoko i ngā tini kaupapa o Toi Māori Aotearoa, ā, tēnei ka mihi ki a koe e Maisey.

Works Cited:
Husband, D. (2016). Maisey Rika: You carry on until there’s nothing there. E_Tangata. https://e-tangata.co.nz/arts/maisey-rika-you-carry-on-until-theres-nothing-there/

 

Hartung, S. (2017). Q & A: Maisey Rika. NZ Musician. https://nzmusician.co.nz/features/wmma-maisey-rika/

 

Shute, G. (2020). Maisey Rika. AudioCulture. https://www.audioculture.co.nz/profile/maisey-rika

 

Maisey Rika. (2024). Arts Foundation. https://www.thearts.co.nz/artists/maisey-rika

 

Children of the Revolution. (2007). NZ On Screen. https://www.nzonscreen.com/title/children-of-the-revolution-2007

He tuhinga tēnei nā Huia Whakapūmau Winiata (Ngāti Raukawa, Ngāti Toa Rangatira, Ngāti Whakaue, Ngāti Tūwharetoa) Huitānguru 2025